Мультимодальний критичний дискурс-аналіз політичних карикатур
DOI:
https://doi.org/10.29038/eejpl.2025.12.1.makКлючові слова:
multimodal Critical Discourse Analysis, sanctions, visual and verbal components, political cartoonsАнотація
Статтю присвячено дослідженню політичних карикатур, що актуалізують санкції, внаслідок вторгнення Росії в Україну з урахуванням мультимодального критичного дискурс-аналізу. Корпус ілюстративного матеріалу сформовано зі спеціалізованих цифрових репозиторіїв, що тематично демонструють ефективність/неефективність санкцій. Обраний інструментарій аналізу уможливив ідентифікацію латентних смислів за допомогою вербальних та невербальних засобів в тріаді: адресант – код – адресат. Поліфонічність арсеналу графічно репрезентовано образами (ключових політичних фігур), предметами, об’єктами, ситуаціями, покликаними віддзеркалити події війни Росії проти України шляхом залучення прототипів та інструментів, що увиразнюють певні кроки або дії та сигналізують про їхню (не)результативність. Мета роботи полягає у комплексному аналізі політичних карикатур, що ґрунтується на критичному дискурс-аналізі, зокрема його мультимодальній площині, зважаючи на характер їх продукування шляхом конвергенції вербальних та невербальних- конституент і низці історичних, політичних і соціальних чинників, що впливають на кодування й декодування істинних смислів, беручи до уваги фонові знання та поточні реалії. На підставі обраних методів аналізу в роботі виокремлено низку комунікативних стратегій, що слугують розкриттю імпліцитних смислів крізь призму мультимодального критичного дискурс-аналізу, який передусім слугує переконливим інструментом соціального впливу; засобом, що демонструє протистояння економічних важелів західних країн. Політичні карикатури покликані актуалізувати соціальну функцію схвалення або заперечення суспільних цінностей, послуговуючись при цьому критичними коментарями, прийомами сатири, висміювання, критики, метафоризуючи зміст повідомлюваного. Установлено, що санкції можуть мати успішне та неуспішне впровадження, що й власне актуалізовано імпліцитно графічно. З огляду на візуальну складність і комплексність представлення політичні карикатури графічно компактні та семантично місткі й потребують всебічних фонових знань для належної ідентифікації змісту. На підставі проаналізованого корпусу встановлено, що політичні карикатури актуалізують недієвість обраних механізмів з одного боку, оскільки закликають міжнародних лідерів до акумулювання зусиль задля припинення вогню та запобігання потенційним загрозам європейської безпеки. З іншого боку, вони спонукають послабити та делегітимізувати дії із запровадження санкцій, ставлячи під загрозу демократичні цінності, що слугує певним важелем можливого припинення підтримки України.
Завантажити
Посилання
Abraham, L. (2009). Effectiveness of cartoons as a uniquely visual medium for orienting social issues. Journalism & Communication Monographs, 11(2), 117–165. https://doi.org/10.1177/15226379090110020
Berkmanas, T. (2016). Doing sanctions with words: legacy, scope, fairness and future (?) of a reprimand. International Journal of Law, Language & Discourse, 6, 29–36.
El Refaie, E. (2009). Multiliteracies: How readers interpret political cartoons. Visual Communication, 8(2), 181–205. https://doi.org/10.1177/1470357209102113
Fiske, S. T., & Taylor, S. E. (2017). Social cognition: from brains to culture (3rd edition). SAGE Publications.
Genova, D. (2018). Grasping political cartoons?. The European Journal of Humour Research, 6(1), 85–99.
Gloria, E. V. (2023). Justifying economic coercion: The discourse of victimhood in China’s unilateral sanctions policy. The Pacific Review, 36(3), 521–551. https://doi.org/10.1080/09512748.2021.1980605
Halliday, M. A. K., & Matthiessen, C. M. I. M. (2004). An introduction to functional grammar (3rd ed.). Oxford University Press.
Hussein, I. (2019). Analyzing political cartoons in Arabic-language media after Trump’s Jerusalem move: A multimodal discourse perspective. International Journal of Cognitive and Language Sciences, 13(4), 451–465.
Jewitt, C., Bezemer, J., & O'Halloran, K. (2016). Introducing multimodality. Routledge.
Kress, G. (2023). Multimodal discourse analysis. The Routledge Handbook of Discourse Analysis (pp. 35–51). Routledge.
Kress, G. R., & Van Leeuwen, T. (2006). Reading images: the grammar of visual design (2nd ed). Routledge.
Ledin, P., & Machin, D. (2017). Multimodal critical discourse analysis. In The Routledge Handbook of Critical Discourse studies (pp. 60–76). Routledge.
Ledin, P., & Machin, D. (2019). Doing critical discourse studies with multimodality: from metafunctions to materiality. Critical Discourse Studies, 16(5), 497–513. https://doi.org/10.1080/17405904.2018.1468789
Masaka, D. (2012). Paradoxes in the ‘Sanctions Discourse’ in Zimbabwe: a critical reflection. African Study Monographs, 33(1), 49–71.
Stockl, H. (2004). In between modes: Language and image in printed media. In E. Ventola, C.Charles & M. Kaltenbacher (Eds.), Perspectives of Multimodality (pp. 9–30). John Benjamins.
Umer, A., Asghar, I., Qasim, Z., Ahmad, N. N., & Hassan, A. (2024). Print media as a vehicle of narrative building: A multimodal discourse analysis of political caricatures. Migration Letters, 21(s11), 223–241.
Van Dijk, T. A. (1989). Social cognition and discourse. Handbook of Language and Social Psychology (pp. 163–183). Wiley.
Van Dijk, T. A. (1995). Aims of critical discourse analysis. Japanese Discourse, 1(1), 17–28.
Van Dijk, T. A. (1995). Discourse analysis as ideology analysis. In Language & Peace (pp. 17–33). Routledge.
Sources
Chazan, Y. (2024, January 16). How the Russian Economy Survives Western Sanctions. Geopolitical Monitor. Retrieved from https://www.geopoliticalmonitor.com/how-russia-survives-western-sanctions/
EU sanctions against Russia explained. (Last Review: 2025, February 25). Council of the EU. Retrieved from https://www.consilium.europa.eu/en/policies/sanctions-against-russia-explained/
Kulikov, V. (n. d.). Economic Sanctions are Insufficient to Stop the War. Review of Democracy. Review of Democracy. Retrieved from https://revdem.ceu.edu/2023/03/24/economic-sanctions-are-insufficient-to-stop-the-war/
Plummer, K. (2025, January 11). US firms pay over $1 billion in taxes to Russia Amid Ongoing Ukraine war. Newsweek. Retrieved from https://www.newsweek.com/us-companies-pay-over-1-billion-taxes-russia-amid-ongoing-ukraine-war-2012473.
Russia’s war of aggression against Ukraine: EU adopts 15th package of restrictive measures (2024, December 16). Council of the EU. Retrieved from https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2024/12/16/russia-s-war-of-aggression-against-ukraine-eu-adopts-15th-package-of-restrictive-measures/.
Russian oil and gas revenues jump 26% in 2024 to $108 billion. (2025, January 13). Reuters. Retrieved from https://www.reuters.com/business/energy/russian-oil-gas-revenues-jump-26-2024-108-bln-2025-01-13/.
Smeets, M. (2018). Can economic sanctions be effective?, WTO Staff Working Paper, No. ERSD-2018-03, World Trade Organization (WTO), Geneva. DOI: https://doi.org/10.30875/0b967ac6-en.
Szyszczak, E. (2025, February 19). Sanctions effectiveness: what lessons three years into the war on Ukraine? Economics Observatory. Retrieved from https://www.economicsobservatory.com/sanctions-effectiveness-what-lessons-three-years-into-the-war-on-ukraine.
The ruble falls: what is happening to russia’s currency. (2024, November 15). Center For Countering Disinformation. Retrieved from https://cpd.gov.ua/en/results/rf-en/the-ruble-falls-what-is-happening-to-russias-currency/.
Vladimir Putin's approval rating in Russia monthly 1999–2025. (2025, February 25). Statista. Retrieved from https://www.statista.com/statistics/896181/putin-approval-rating-russia/
Завантаження
Опубліковано
Номер
Розділ
Ліцензія
Авторське право (c) 2025 Larysa Makaruk, Yurii Zablotskyi, Iryna Charikova

Ця робота ліцензується відповідно до ліцензії Creative Commons Attribution 4.0 International License.